NGƯỜI KẾT NỐI GIỮA GIẢNG ĐƯỜNG VÀ ĐIỆN ẢNH
Trong hành trình hơn sáu thập kỷ phát triển, Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội (ĐHSKĐAHN) đã tự hào đào tạo và bồi dưỡng nhiều thế hệ nghệ sĩ, nhà sáng tạo hàng đầu, góp phần kiến tạo diện mạo mới cho nền văn hóa – nghệ thuật nước nhà. Trong số đó, NSND Lý Thái Dũng – Nguyên Phó Trưởng khoa Nghệ thuật Điện ảnh – Giảng viên môn Quay phim – là một biểu tượng tiêu biểu của bản lĩnh nghề nghiệp, sự tận hiến sáng tạo và tinh thần truyền lửa cho thế hệ trẻ.
Tên tuổi của NSND Lý Thái Dũng gắn liền với nhiều tác phẩm điện ảnh nổi tiếng, song dấu ấn đặc biệt nhất chính là vai trò Nhà quay phim trưởng của siêu phẩm chiến tranh do đạo diễn Đặng Thái Huyền thực hiện. Bộ phim tái hiện 81 ngày đêm bi tráng tại Thành cổ, đã tạo nên hiện tượng phòng vé, phá vỡ mọi kỷ lục dòng phim chiến tranh Việt Nam với doanh thu gần 600 tỷ đồng (số liệu thống kê ngày 11/9/2025 của báo Vietnamnet). Đằng sau ánh hào quang đó là một hành trình khổ luyện bền bỉ, và cũng là minh chứng sống động cho triết lý giáo dục nghệ thuật mà ông theo đuổi tại HATC: người nghệ sĩ phải dấn thân, phải sống và thở cùng tác phẩm.
HÀNH TRÌNH NGHỀ NGHIỆP – ỐNG KÍNH CỦA TRÁI TIM
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình không theo nghệ thuật, nhưng từ thuở nhỏ, đã say mê hình ảnh, ánh sáng và điện ảnh. NSND Lý Thái Dũng tốt nghiệp Khoá I ngành Quay phim tại Trường ĐHSKĐAHN, từng bước trưởng thành qua hàng trăm dự án phim tài liệu, phim truyền hình và phim điện ảnh. Với ông, quay phim không chỉ là thao tác kỹ thuật, mà là một hình thức kể chuyện bằng ánh sáng, màu sắc, chuyển động – một cách “viết văn bằng hình ảnh”.
Trong hơn ba thập kỷ cống hiến, ông đã góp phần tạo nên dấu ấn thị giác đặc biệt cho nhiều tác phẩm điện ảnh đoạt giải thưởng lớn: từ những khung hình đẫm chất thơ, sự chân thực xúc động, đến nét dữ dội mà vẫn trữ tình trong phong cách của đạo diễn.
Với vốn sống dày dặn và phong cách làm việc kỷ luật, chuẩn mực, ông nhiều lần được trao giải Quay phim xuất sắc tại các liên hoan phim trong nước và quốc tế và đặc biệt là danh hiệu NSND cao quý do Chủ tịch nước phong tặng năm 2015. Dẫu vậy, ông vẫn luôn khiêm nhường, cho rằng điều quý giá nhất không phải giải thưởng mà là mỗi lần “chạm được đến trái tim khán giả bằng ánh sáng và chuyển động của hình ảnh”.
DẤU ẤN MƯA ĐỎ – ĐỈNH CAO NGHỆ THUẬT VÀ BẢN LĨNH NGƯỜI NGHỆ SĨ
Trở thành một thành viên của êkip làm phim “Mưa đỏ” là bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của NSND Lý Thái Dũng. Ông được đạo diễn Đặng Thái Huyền mời tham gia dự án, nhờ vào kinh nghiệm dày dặn và sự đồng điệu sâu sắc với chất bi tráng trong kịch bản chuyển thể từ tác phẩm của nhà văn. Ông nhận lời với tâm thế của một chiến binh – sẵn sàng đối diện thử thách lớn nhất đời nghề.
Suốt gần một năm, êkip dựng sa bàn tái hiện toàn bộ Thành cổ trên diện tích 25 hecta, rồi bước vào 79 ngày quay liên tục trong mưa rét, bùn lầy, có ngày làm việc 12-16 giờ, chỉ có 2 ngày nắng hiếm hoi. Những cảnh quay đêm trên sông – với dòng chảy xiết, hàng trăm diễn viên quần chúng, thiết bị nặng hàng trăm kg – là thử thách khắc nghiệt nhất, đòi hỏi hệ thống dây cáp, phao cứu sinh và bảo hộ đặc biệt từ để đảm bảo an toàn.
Trong điều kiện khắc nghiệt ấy, ông vẫn giữ được sự chính xác đến từng khung hình, đồng thời thổi vào mỗi thước phim chất thơ đậm đà – để giữa bom đạn vẫn le lói ánh sáng của tình người. Ông không chọn cách “khoe kỹ xảo”, mà chú trọng nhịp điệu ánh sáng, bố cục và chuyển động máy để truyền tải cảm xúc. Mỗi cảnh quay là một lát cắt tâm lý, không chỉ tái hiện sự ác liệt mà còn khắc họa chiều sâu nội tâm của những người lính tuổi mười tám đôi mươi, cận kề cái chết nhưng vẫn ánh lên khát vọng sống.
“Tôi không muốn người xem chỉ thấy máu và nước mắt. Tôi muốn họ cảm nhận được vẻ đẹp mong manh của sự sống giữa chiến tranh – để yêu hòa bình hơn” – ông chia sẻ.
Nhờ phong cách thị giác đặc biệt đó, Mưa đỏ không chỉ là một tác phẩm điện ảnh chiến tranh, mà là một khúc tráng ca nhân văn, khiến khán giả khóc, lặng đi rồi đứng dậy vỗ tay. Thành công vang dội của bộ phim đã đánh dấu cột mốc mới cho điện ảnh Việt Nam, đồng thời khẳng định vị thế của ông như một trong những nhà quay phim hàng đầu hiện nay.
NGƯỜI TRUYỀN LỬA TỪ GIẢNG ĐƯỜNG – VAI TRÒ TẠI HATC
Song song với hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp, đã hơn hai thập kỷ gắn bó với sự nghiệp giáo dục tại Trường ĐHSKĐAHN, giữ vai trò giảng viên chủ chốt của Khoa Nghệ thuật Điện ảnh. Với NSND Lý Thái Dũng, mỗi giờ lên lớp không chỉ là truyền thụ kỹ năng, mà là truyền lửa đam mê và trách nhiệm nghề nghiệp. Thầy Dũng chú trọng gắn lý thuyết với thực hành, cho sinh viên làm việc nhóm như một đoàn phim thu nhỏ, đảm nhiệm đầy đủ các vị trí từ quay chính, ánh sáng, đạo cụ, hậu kỳ… Nhiều khóa học Thầy tổ chức trực tiếp tại phim trường, để sinh viên trải nghiệm điều kiện khắc nghiệt, áp lực thời gian, ngân sách – những yếu tố định hình tác phong chuyên nghiệp.
Là người đi đầu đưa công nghệ hiện đại vào giảng dạy, NSND Lý Thái Dũng đã tham gia xây dựng và rà soát chương trình đào tạo ngành Đạo diễn điện ảnh. Thầy cũng là người đầu tiên tham gia Hội đồng tự đánh giá chương trình đào tạo này. Đồng thời, Thầy cũng tích cực kết nối sinh viên với các đạo diễn, hãng phim, đài truyền hình, giúp họ có cơ hội thực tập và tham gia các dự án thực tế.
Tấm gương NSND Lý Thái Dũng đã soi rọi và dẫn dắt nhiều thế hệ học trò trở thành những nhà quay phim tài năng. Nhà quay phim Trần Thế Anh, Đạo diễn Nguyễn Phạm Thành Đạt (đạo diễn của bộ phim ‘Đàn cá gỗ’ từng đoạt giải Cánh diều vàng 2024) là những minh chứng sống động cho sự kế thừa ấy. Hơn cả kỹ thuật, điều mà họ khắc ghi trong tâm khảm chính là lời dạy tâm huyết của người thầy: “Quay phim là nhìn bằng trái tim trước khi nhìn bằng ống kính”.
NGƯỜI THẦY, NGƯỜI NGHỆ SĨ, NGƯỜI TRUYỀN CẢM HỨNG
Hơn ba mươi năm cống hiến, đã trở thành một biểu tượng đặc biệt của điện ảnh Việt Nam – người kể chuyện bằng ánh sáng, đồng thời là người thầy tận tâm gieo mầm đam mê nghệ thuật cho biết bao thế hệ sinh viên của …..
Thành công vang dội là minh chứng cho bản lĩnh, trí tuệ và tâm huyết của ông – cũng là minh chứng cho chất lượng đào tạo của HATC: nơi không chỉ dạy làm nghề, mà còn dạy làm người nghệ sĩ chân chính. Từ giảng đường đến phim trường, ông luôn giữ vững một điều: người làm điện ảnh phải sống như một nghệ sĩ, làm việc như một chiến binh và yêu cuộc đời như một đứa trẻ.
Trong thời đại chuyển đổi số, khi nghệ thuật điện ảnh Việt Nam đang vươn mình hội nhập khu vực và quốc tế, hình ảnh NSND Lý Thái Dũng – người thầy tận tụy, người nghệ sĩ bản lĩnh – chính là minh chứng sống động cho sứ mạng của HATC: đào tạo nên những con người vừa giàu năng lực sáng tạo, vừa thấm đẫm tình yêu dân tộc và trách nhiệm xã hội.
HỒ SƠ GIẢNG VIÊN TIÊU BIỂU
NSND LÝ THÁI DŨNG
Thành tích tiêu biểu
– NSƯT (2005) – danh hiệu cao quý do Chủ tịch nước phong tặng.
– NSND (2015) – danh hiệu cao quý do Chủ tịch nước phong tặng.
Giải bông sen vàng:
– Mười cô gái ngã ba Đồng lộc : LHPQG lần thứ 12
– Đừng đốt : LHPQG lần thứ 15
– Những người viết huyền thoại : LHPQG lần thứ 17
Giải Bông sen bạc:
– Giải hạn : LHPQG lần thứ 11
– Thung lũng hoang vắng : LHPQG lần thứ 13
– Tâm hồn Mẹ : LHPQG lần thứ 16
– Thầu Chín ở Xiêm ( Bác Hồ ở Thái Lan)
LHP Quốc Tế:
– Giải Phim Truyện xuất sắc nhất tại LHP ASEAN 2017 ” Đảo của dân ngụ cư
– Giải Phim Châu Á hay nhất tại LHP Quốc tế IRAN 2019 phim “Cha cõng con”
Giải thưởng cá nhân:
– Quay phim suất xắc nhất – phim Thung lũng hoang vắng – LHPQG 13 ( 2001)
– Quay phim xuất sắc nhất – phim Vũ điệu tử thần – LHPQG 15 ( 2007)
– Quay phim xuất sắc nhất – phim Chơi vơi – LHPQG 16 (2010)
– Quay phim xuất sắc nhất – Phim “Đảo của dân ngụ cư ” LHPQG 20 ( 2017)
– Giải Cánh Diều vàng cho QP xuất sắc nhất phim Chơi vơi – 2011
– Giải Cánh Diều Vàng cho QP xuất sắc phim ” Sống cùng LS” và “Thầu chín ở Xiêm” 2014
– Giải Cánh Diều vàng cho QP xuất sắc phim “Đảo của dân ngụ cư” 2018
– Đề cử Giải QP xuất sắc tại giải thưởng Điện ảnh Châu Á 2010 tại HongKong – phim “Chơi vơi” ( The best Cinematographer – Asian Film Award – Hongkong 2010)
– Giải Giám đốc Hình ảnh xuất sắc nhất tại LHP ASEAN 2017 ( tại Malaisia) – Phim ” Đảo của dân ngụ cư”
– Giải Cho Giám đốc Hình ảnh xuất sắc nhất tại : 1) LHPMilano – Ytalia, 2) LHP Houston – Mỹ,
– Giải Quay phim xuất sắc, Giải cánh diều 2014 (Sống cùng lịch sử và Thầu chín ở xiềm); Giải Đạo diễn hình ảnh xuất sắc tại Liên hoan phim quốc tế ASEAN 2017 (Đảo của dân ngụ cư); Giải Quay phim xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 20 (Đảo của dân ngụ cư), Giải Quay phim ấn tượng nhất tại Liên hoan phim quốc tế Arizona lần thứ 26 (Cha cõng con); Giải Quay phim xuất sắc tại Liên hoan phim quốc tế Barcelona Planet, Liên hoan phim độc lập Hoa Kỳ lần thứ 6, Liên hoan phim Milano lần thứ 17 (Cha cõng con)…
– Hơn 40 năm hoạt động nghệ thuật, nguyên là Phó Trưởng khoa Nghệ thuật Điện ảnh – phụ trách đào tạo chuyên ngành quay phim tại Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội.
– Cố vấn nghệ thuật cho nhiều dự án điện ảnh – truyền hình quốc gia.
🎬 💬 Trích dẫn truyền cảm hứng
“Người quay phim giỏi không chỉ biết bố cục ánh sáng, mà phải biết kể chuyện bằng ánh sáng.”
“Cái tôi của nhà quay phim càng ít càng tốt, để tiếng nói của nhân vật, của câu chuyện được cất lên rõ ràng nhất.”
“Tôi dạy sinh viên không chỉ kỹ thuật, mà dạy cách sống với điện ảnh – bằng sự kiên nhẫn, đam mê và lòng tử tế.”
Bài: Nguyễn Thị Phương – Phòng Khảo thí và Đảm bảo chất lượng giáo dục
Ảnh: NSND Lý Thái Dũng cung cấp
